Праваслаўная Каляда і Ражджаство Хрыстовае вокамгненна загасцявалі ў нашых дамах на некалькі дзён і пакінулі надалей нас у святочным настроі. Наш калядны вечар ужо ад некалькіх гадоў звязаны з тым, што ў Польшчы выпадае акурат каталіцкі дзень Трох каралёў, які ў каляндарным кругазвароце прызначаны проста дзяржаўным святам. Таму для вернікаў праваслаўя гэта з аднаго боку вялікая палёгка ў перадсвяточнай беганіне, з другога аднак складанасці ў лагістыцы апошніх пакупак і раптоўным болі галавы і росту ціску з‑за нястачы ў гэты момант і хвіліну вось тых прадуктаў, якія проста неабходныя нам тут і зараз пад рукою. А крамы закрытыя і не зробіш хуткай карэкціроўкі бягучых патрабаванняў. Аднак, як мне здаецца, такая сітуацыя вымусіла проста крыху іншую лагістыку для нарыхтоўкі каляднай вячэры і сямейных застолляў у наступных днях.
У гэтым годзе большасць з нас, дзякуючы супадаючым дням тыдня, магла без большых праблем радавацца Нараджэннем Гасподнім ад чацвярга па нядзелю. Чатыры дні — досыць часу, каб належным чынам аддаць павагу Божай і зямной традыцыям. Калі два тыдні назад пісаў я пра цудоўнае надвор’е ў час першых, каталіцкіх Каляд, то і зараз таксама не было прычын для наракання. Ну, можа апрача самой Куцці, якая зацягнулася дажджлівым, мерзнучым надвор’ем і парывістымі вятрамі. Але за ноч усё вярнулася належным чынам і стала на Божае месца — з невялікім марозам, сонцам, снегам і ўсмешкамі людзей. Чаго ж больш трэба ад прыроднай стыхійнасці для выяўлення людзьмі радасці з нараджэння Дзіцяткі Божага! Сямейнае святкаванне, супольнае калядаванне, спакой і надзея на лепшую будучыню — неад’емныя хвіліны, якія нясуць сваю магічную моц ад звыш двух тысячагоддзяў. Няхай так будзе і далей наступнымі тысячагоддзямі чалавечай прысутнасці на гэтай зямлі. А воля і мудрасць Божая будзе перадавацца надалей з пакалення ў пакаленне роду чалавечага. І па ўсіх куточках зямлі чаканне віфлеемскай зоркі і наша супольна з’едзеная куцця застанецца прызнакам любові Божай і міжчалавечай павагі. А Хрыстовае Нараджэнне — нішто іншае як найвышэйшы акт любові да нас, грэшных людзей, бо ж яно паказала нам шанц і дарогу ў вечнае збаўленне.
Таму найлепей нам усім, мне здаецца, хай усё і далей ідзе сваім, даўным-даўно заведзеным парадкам Божым. А мы ўпісваймася проста ў яго зразуменнем і адчуваннем нашага, зямнога прамінання. Прамінанне ёсць толькі дарогай у адным напрамку, калі з’явімся з першым нашым крыкам на гэтай зямной прасторы. А з апошнім дыханнем заканчваем нашу, тутэйшую, імгненную прысутнасць. Такія думкі наляталі мне ў галаву, калі на першы дзень свята выбраўся я наведаць сваіх бацькоў. Але першы раз у жыцці здарылася мне ехаць іх наведаць не ў сваёй роднай хаце ў прыпушчанскай вёсцы, але ляжачых ад дзевяці дзён разам на вэрстоцкіх могілках. Ехаў, каб там разам памаліцца, падзяліцца куццёю, запаліць знічку памяці, асвоіцца і звыкнуць з патратай дарагіх і любімых бацькоў, родных, сяброў. Пачаць, здаецца, доўгі шлях у глыб сябе і выцішэння перад Божай благадаццю.
На могілках мы не былі адзінымі, хто з’явіўся там у святочны дзень. Адчувалася горкая, падляшская праўда нашай беларускай рэальнасці. Нашы дзяды і бацькі перанесліся са сваіх вёсак на кладбішчы. І зараз тут часцей сустрэнеш, о які жыццёвы парадокс, яшчэ жывых людзей, чымсьці на апусцелай вуліцы роднай мясціны. Там ужо не сцелецца дым з коміна ў неба, на аснове як ён узлятае можна жывым было прадбачыць і надвор’е гэтага дня. На роднай брукаванцы, прысыпанай пухкімі сняжынкамі, не відаць аніводнай каляіны, ані чалавечага, ні жывёльнага следу. «У нас то ўжэ нэ відно жывога духа», — паўтараў пра вёску нядаўна тата, калі я з’яўляўся ў родным сяле. Ягоныя словы гучалі мне ў вушах, калі зараз на святы, пераступаў парог хаты, у якой раптам не стала і мамы, і таты. Але жывой застаецца памяць. І той менавіта дух памяці паказвае нам і нашу прадзедаўскую памяць, і дае ўказальнік для наступных пакаленняў.
Яўген Вапа