Пра­ва­слаў­ная Ка­ля­да і Раж­джа­ство Хры­сто­вае во­кам­г­нен­на за­гас­ця­ва­лі ў на­шых да­мах на не­каль­кі дзён і па­кі­ну­лі на­да­лей нас у свя­точ­ным наст­роі. Наш ка­ляд­ны ве­чар ужо ад не­каль­кіх га­доў звя­за­ны з тым, што ў Поль­ш­чы вы­па­дае аку­рат ка­та­ліц­кі дзень Трох ка­ра­лёў, які ў ка­лян­дар­ным кру­газ­ва­ро­це пры­зна­ча­ны про­ста дзяр­жаў­ным свя­там. Та­му для вер­ні­каў пра­ва­слаўя гэ­та з ад­на­го бо­ку вя­лі­кая па­лёг­ка ў пе­рад­с­вя­точ­най бе­га­ні­не, з дру­го­га ад­нак скла­да­нас­ці ў ла­гі­сты­цы апош­ніх па­ку­пак і рап­тоў­ным бо­лі га­ла­вы і ро­сту ці­ску з‑за ня­ста­чы ў гэ­ты мо­мант і хві­лі­ну вось тых пра­дук­таў, якія про­ста не­аб­ход­ныя нам тут і за­раз пад ру­кою. А кра­мы зак­ры­тыя і не зро­біш хут­кай ка­рэк­ці­роў­кі бя­гу­чых пат­ра­ба­ван­няў. Ад­нак, як мне зда­ец­ца, та­кая сі­ту­а­цыя вы­му­сі­ла про­ста кры­ху ін­шую ла­гі­сты­ку для на­рых­тоў­кі ка­ляд­най вя­чэ­ры і ся­мей­ных за­стол­ляў у на­ступ­ных днях.

У гэ­тым го­дзе боль­шасць з нас, дзя­ку­ю­чы су­па­да­ю­чым дням тыд­ня, маг­ла без боль­шых праб­лем ра­да­вац­ца На­ра­джэн­нем Гас­под­нім ад чац­вяр­га па ня­дзе­лю. Ча­ты­ры дні — до­сыць ча­су, каб на­леж­ным чы­нам ад­даць па­ва­гу Бо­жай і зям­ной тра­ды­цы­ям. Ка­лі два тыд­ні на­зад пі­саў я пра цу­доў­нае над­вор’е ў час пер­шых, ка­та­ліц­кіх Ка­ляд, то і за­раз так­са­ма не бы­ло пры­чын для на­ра­кан­ня. Ну, мо­жа ап­ра­ча са­мой Куц­ці, якая за­цяг­ну­ла­ся даж­дж­лі­вым, мер­з­ну­чым над­вор’­ем і па­ры­ві­сты­мі вят­ра­мі. Але за ноч усё вяр­ну­ла­ся на­леж­ным чы­нам і ста­ла на Бо­жае мес­ца — з не­вя­лі­кім ма­ро­зам, сон­цам, сне­гам і ўсмеш­ка­мі лю­дзей. Ча­го ж больш трэ­ба ад пры­род­най сты­хій­нас­ці для вы­яў­лен­ня людзь­мі ра­дас­ці з на­ра­джэн­ня Дзі­цят­кі Бо­жа­га! Ся­мей­нае свят­ка­ван­не, су­поль­нае ка­ля­да­ван­не, спа­кой і на­дзея на леп­шую бу­ду­чы­ню — не­ад’­ем­ныя хві­лі­ны, якія ня­суць сваю ма­гіч­ную моц ад звыш двух ты­ся­ча­год­дзяў. Ня­хай так бу­дзе і да­лей на­ступ­ны­мі ты­ся­ча­год­дзя­мі ча­ла­ве­чай пры­сут­нас­ці на гэ­тай зям­лі. А во­ля і муд­расць Бо­жая бу­дзе пе­ра­да­вац­ца на­да­лей з па­ка­лен­ня ў па­ка­лен­не ро­ду ча­ла­ве­ча­га. І па ўсіх ку­точ­ках зям­лі ча­кан­не віф­ле­ем­скай зор­кі і на­ша су­поль­на з’е­дзе­ная куц­ця за­ста­нец­ца прыз­на­кам лю­бо­ві Бо­жай і між­ча­ла­ве­чай па­ва­гі. А Хры­сто­вае На­ра­джэн­не — ніш­то ін­шае як най­вы­шэй­шы акт лю­бо­ві да нас, грэш­ных лю­дзей, бо ж яно па­ка­за­ла нам шанц і да­ро­гу ў веч­нае збаў­лен­не.

Та­му най­ле­пей нам усім, мне зда­ец­ца, хай усё і да­лей ідзе сва­ім, даў­ным-даў­но за­ве­дзе­ным па­рад­кам Бо­жым. А мы ўпіс­вай­ма­ся про­ста ў яго зра­зу­мен­нем і ад­чу­ван­нем на­ша­га, зям­но­га пра­мі­нан­ня. Пра­мі­нан­не ёсць толь­кі да­ро­гай у ад­ным на­прам­ку, ка­лі з’я­вім­ся з пер­шым на­шым кры­кам на гэ­тай зям­ной пра­сто­ры. А з апош­нім ды­хан­нем за­кан­ч­ва­ем на­шу, ту­тэй­шую, ім­г­нен­ную пры­сут­насць. Та­кія дум­кі на­ля­та­лі мне ў га­ла­ву, ка­лі на пер­шы дзень свя­та вы­браў­ся я на­ве­даць сва­іх баць­коў. Але пер­шы раз у жыц­ці зда­ры­ла­ся мне ехаць іх на­ве­даць не ў сва­ёй род­най ха­це ў пры­пуш­чан­скай вёс­цы, але ля­жа­чых ад дзе­вя­ці дзён ра­зам на вэр­стоц­кіх мо­гіл­ках. Ехаў, каб там ра­зам па­ма­ліц­ца, па­дзя­ліц­ца куц­цёю, за­па­ліць зніч­ку па­мя­ці, ас­во­іц­ца і звык­нуць з пат­ра­тай да­ра­гіх і лю­бі­мых баць­коў, род­ных, сяб­роў. Па­чаць, зда­ец­ца, доў­гі шлях у глыб ся­бе і вы­ці­шэн­ня пе­рад Бо­жай бла­га­дац­цю.

На мо­гіл­ках мы не бы­лі адзі­ны­мі, хто з’я­віў­ся там у свя­точ­ны дзень. Ад­чу­ва­ла­ся гор­кая, пад­ляш­ская праў­да на­шай бе­ла­ру­скай рэ­аль­нас­ці. На­шы дзя­ды і баць­кі пе­ра­нес­лі­ся са сва­іх вё­сак на клад­біш­чы. І за­раз тут час­цей суст­рэ­неш, о які жыц­цё­вы па­ра­докс, яш­чэ жы­вых лю­дзей, чым­сь­ці на апус­це­лай ву­лі­цы род­най мяс­ці­ны. Там ужо не сце­лец­ца дым з ко­мі­на ў не­ба, на ас­но­ве як ён уз­ля­тае мож­на жы­вым бы­ло прад­ба­чыць і над­вор’е гэ­та­га дня. На род­най бру­ка­ван­цы, пры­сы­па­най пух­кі­мі сня­жын­ка­мі, не ві­даць ані­вод­най ка­ля­і­ны, ані ча­ла­ве­ча­га, ні жы­вёль­на­га сле­ду. «У нас то ўжэ нэ від­но жы­во­га ду­ха», — паў­та­раў пра вё­ску ня­даў­на та­та, ка­лі я з’яў­ляў­ся ў род­ным ся­ле. Яго­ныя сло­вы гу­ча­лі мне ў ву­шах, ка­лі за­раз на свя­ты, пе­ра­сту­паў па­рог ха­ты, у якой рап­там не ста­ла і ма­мы, і та­ты. Але жы­вой за­ста­ец­ца па­мяць. І той ме­на­ві­та дух па­мя­ці па­каз­вае нам і на­шу пра­дзе­даў­скую па­мяць, і дае ўка­заль­нік для на­ступ­ных па­ка­лен­няў.

Яў­ген Ва­па