У судзе Ленінскага раёна Мінска трэці тыдзень амаль штодзённа праходзяць судовыя пасяджэнні па “справе Вясны”. Старшыню Праваабарончага цэнтра “Вясна” і Нобелеўскага лаўрэата Алеся Бяляцкага, ягонага намесніка Валянціна Стэфановіча і каардынатара кампаніі “Праваабаронцы за свабодныя выбары” Уладзіміра Лабковіча судзяць паводле ч. 4 арт. 228 (“кантрабанда арганізаванай групай”) і ч. 2 арт. 342 Крымінальнага кодэкса (“фінансаванне групавых дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак”). У межах гэтага працэса таксама завочна судзяць праваабаронцу Дзмітрыя Салаўёва, які пакінуў Беларусь праз крымінальны пераслед. Палітзняволеныя праваабаронцы, якія ўтрымліваюцца пад вартай з 14 ліпеня 2021 года, не прызналі віну ні па ніводным артыкуле, які ім ставіцца ў віну. Больш за два тыдні на судзе вывучаюць 284 тамы пісьмовых матэрыялаў справы, пасля гэтага будуць дапытваць саміх праваабаронцаў. “Вясна” распавядае,што адбывалася на апошніх судовых пасяджэннях.

Дакументы без подпісаў і пячатак, праверка больш за сто чалавек падатковай

24 студзеня на судзе па “справе Вясны” адбываецца 13-е пасяджэнне. На працэсе вывучылі ўжо каля 120 тамоў – амаль палову матэрыялаў справы. На апошніх пасяджэннях абвяшчаецца інфармацыя, вынятая з электронных носьбітаў Дзмітрыя Салаўёва, у прыватнасці, лісты ў адрас арганізацый, якія, па версіі абвінавачвання, падавалі гранты на ажыццяўленне праваабарончай дзейнасці. Таксама прадметам вывучэння з’яўляюцца дакументы, вынятыя на носьбітах інфармацыі ва Уладзіміра Лабковіча, а таксама перапіска з партнёрамі.

У ходзе абвяшчэння пісьмовых матэрыялаў справы вывучаюцца запыты ў беларускія банкі, на рахункі якіх паступалі грашовыя сродкі ад Pavasaris, падатковыя дэкларацыі абвінавачаных, перапіска паміж Следчым камітэтам і падатковымі органамі.

Паводле версіі следства і дзяржаўнага абвінавачвання, доказную базу складаюць і падрабязныя даведкі аб зняцці з карты Алеся Бяляцкага грашовых сродкаў у банкамаце літоўскага банка.

Алесь Бяляцкі, робячы заўвагі пасля абвяшчэння тома крымінальнай справы, растлумачыў, што дакументы, прадстаўленыя абвінавачваннем, не могуць служыць доказам, паколькі так званыя даведкі “не маюць ні пачатку, ні канца”, не завераныя подпісамі службовых асоб і не ўтрымліваюць пячатку банка. Таксама ён заўважыў, што прадстаўленыя абвінавачваннем даты зняцця наяўных грашовых сродкаў з літоўскага банка не супадаюць са звесткамі сістэмы “Пасажырапаток”, паколькі ў названыя даты ён не знаходзіўся фізічна на тэрыторыі Літоўскай Рэспублікі, а значыць і не мог здымаць грашовыя сродкі асабіста.

Цягам абвяшчэння пісьмовых матэрыялаў справы стала вядома, што ў перыяд расследавання ў адносінах да больш за сто чалавек праводзілася камеральная праверка падатковымі органамі. Амаль у двух дзясяткаў чалавек былі знойдзеныя неадпаведнасці даходаў і выдаткаў. На этапе абвяшчэння звестак аб камеральных праверках, якія праводзіліся ў тым ліку ў дачыненні да сына Алеся Бяляцкага Адама, жонкі Валянціна Стэфановіча Аліны і жонкі Уладзіміра Лабковіча Ніны, Валянцін Стэфановіч растлумачыў, што, знаходзячыся ў СІЗА ён не меў магчымасці пісаць пярэчанні на акт камеральнай праверкі.

Старшыня “Вясны”, каментуючы агучаныя тамы справы, звяртае ўвагу і на тое, што калі іх ацаніць дэталёва, то выснова вынікае адна: з прадстаўленых дакументаў вынікае, што 90% грашовых сродкаў па дакументах, прадстаўленых следствам, ішлі на заработныя платы. Праваабаронца настойвае, што дзейнасць “Вясны” цалкам законная і адпавядае ўсім міжнародным абавязацельствам Рэспублікі Беларусь, у тым ліку Дэкларацыі аб праваабаронцах, прынятай у 1998 годзе.

Алесь Бяляцкі на судзе чарговы раз заявіў, што справа супраць вясноўцаў з’яўляецца палітычна матываванай, за што іх “555 дзён утрымліваюць у смярдзючых катухах Валадаркі”. Старшыня “Вясны” задаў дзяржаўнаму абвінаваўцу Аляксандру Каралю пытанне аб тым, чаму іх затрымлівалі па падазрэнні ў нявыплаце падаткаў у ліпені 2021 года, а ўжо ў верасні 2022 года абвінавачванні былі знятыя і цяпер іх абвінавачваюць у кантрабандзе, ці не ў тым прычына, што па артыкуле 243 Крымінальнага кодэкса тэрмін пакарання складае ад 3 да 7, а па 228 – ад 7 да 12? На гэта суддзя прапанавала Бяляцкаму звярнуцца да сваёй адвакаткі, якая растлумачыць юрыдычную частку пытання.

Алесь падчас судовага разбору займае актыўную пазіцыю, у прыватнасці, заяўляючы хадайніцтва аб прадастаўленні яму дадатковага часу на азнаямленне з матэрыяламі справы. Так, Нобелеўскі лаўрэат прасіў суд даць яму час азнаёміцца з тамамі справы 89-92, а таксама тамамі 105-115, матываваўшы гэта тым, што бакі працэсу мусяць знаходзіцца ў роўных умовах. Гэтае хадайніцтва ў поўным аб’ёме было падтрымана яго абаронцай. Суд на месцы адмовіў у задавальненні хадайніцтва, спаслаўшыся на тое, што Бяляцкі знаёміўся з матэрыяламі справы на працягу месяца, адведзенага Крымінальна-працэсуальнага кодэкса, а таксама на працягу шасці дзён, калі справа знаходзілася ў судзе.

На судзе Алесь Бяляцкі задаў пытанне суду і пракурору, куды яны гоніць так хутка справу, як у 70-ыя гады, калі як палітычным, так і непалітычным, не давалі знаёміцца з матэрыяламі справы, а потым дадаў: “Дайце 10 гадоў”. Суддзя Марына Запаснік запатрабавала спыніць рэплікі, якія не маюць дачынення да заўваг па справе.

Праваабаронцаў па-ранейшаму ўтрымліваюць на судзе ў кайданках, у клетцы і зачыняюць дзверы ў залю суда на ключ, называючы гэта “мерамі бяспекі”. Негледзячы на тое, што суд праходзіць у адкрытым рэжыме, калегі вясноўцаў і незалежныя журналісты не могуць на яго патрапіць, бо яны пасаджаныя ў турмы, выгнаныя з краіны і не могуць адкрыта ажыццяўляць сваю законную дзейнасць у Беларусі праз пагрозу пераследу. Таму разгляд справы адбываецца на інфармацыйна-прапагандысцкім фоне. Справу разглядаюць у паскораным рэжыме, Алесь Бяляцкі параўнаў такое з судамі 70-х гадоў. Правабаронца “Вясны” Алена Маслюкова пракаментавала хаду працэсу:

“Наратывы дзяржаўшых выданняў пра тое, што нехта з фігурантаў кагосьці “здаў” ці “зліў” сілавікам – гэта імкненне прадставіць дзейнасць ПЦ “Вясна” па абароне правоў грамадзян супольнасцю людзей як дзейнасць нейкай злачыннай банды. Аднак “Вясна” – гэта калектыў аднадумцаў, “Вясна” –  гэта суцэльная супольнасць людзей, галоўнымі мэтамі дзейнасці якой з’яўляецца адстойванне каштоўнасцяў правоў чалавека, дапамога ахвярам рэпрэсій, пабудова дэмакратычнага грамадства, свабодная і незалежная Беларусь.

Паскораны тэмп разгляду справы сведчыць пра тое, што ніхто не збіраецца прымаць да ўвагі тыя агрэсіўныя умовы, у якіх працавала “Вясна”, пачынаючы з яе ліквідацыі ў 2003 годзе, і, тым больш, шукаць аргументы абароны на карысць абвінавачаных. Улады ніколі не прызнаюць сябе вінаватымі ў стварэнні тых умоваў для грамадзянскай супольнасці і незалежных СМІ. Аднак цывілізаваная міжнародная супольнасць падала ўраду Беларусі і ўсяму свету канкрэтны і адназначны сігнал, прысудзіўшы Алесю Бяляцкаму Нобелеўскую прэмію міра.

І тут важна зразумець, што тыя абставіны, якія дзяржаўнае абвінавачванне імкнецца выставіць як хібы ў працы “Вясны” – гэта нішто іншае, як следства  палітыкі дэманстратыўнага грэбавання правамі чалавека беларускай дзяржавай цягам апошніх дзесяцігоддзяў. І вынікам такога стаўлення з’яўляюцца рэпрэсіі, якія гэтая дзяржава і праводзіць у адносінах да сваіх апанентаў.

Мы бачым, што ў адносінах да нашых калег дэманстратыўна парушаюцца стандарты правоў чалавека. Пра гэта сведчаць кайданкі на іх руках, якія не здымаюць цягам усяго перыяду слуханняў і такім чынам парушаюць прэзумпцыю невінаватасці. Падцверджаннем таго, што ў адносінах да нашых калег парушаецца стандарт справядлівага судовага разбіральніцтва, з’яўляецца немагчымасць азнаямлення з вялікай часткай матэрыялаў справы, а гэта істотна абмяжоўвае нашых сяброў у магчымасці прыводзіць свае аргументы і контрдоказы. Па сутнасці, ім не даюць магчымасці эфектыўна весці сваю абарону. Усё гэта паказвае на палітычны матыў пераследу нашых калег выключна за іх праваабарончую дзейнасць”.

Палітзняволеным праваабаронцам цяпер патрэбная наша салідарнасць! Падтрымайце іх лістамі, пасылкамі і грашовымі пераводамі: СІЗА-1, 220030, г. Мінск, вул. Валадарскага, 2, Аляксандру Віктаравічу Бяляцкаму, Валянціну Канстанцінавічу Стэфановічу, Уладзіміру Мікалаевічу Лабковічу